Ik was in de tuin aan het werk en de kinderen hingen wat om me heen. Het was meivakantie en er lagen zeven vrije dagen voor ons. ‘Spreek anders wat af met een vriendje of vriendinnetje’, stelde ik voor. Maar dat bleek lastiger dan gedacht: de een was aan het cityhoppen in Frankrijk, de ander liep een huttentocht in Oostenrijk en weer een derde lag ergens ver weg op een strand vitamine D te absorberen. Iedereen was ‘m gevlogen.
Er wrikte iets vanbinnen.
Ja, ik was een tikkie jaloers, maar ik was vooral verrast:
Hebben we dan niks geleerd?
Twee jaar lang kwamen we niet verder dan de hoek van de straat en hoe vervelend ook: na een tijdje zagen we de mooie effecten daarvan op het milieu. Nauwelijks autoverkeer en nul vliegverkeer hadden geleid tot een zichtbare afname van de wereldwijde CO2-uitstoot. Moesten we dat niet vasthouden?
Natuurlijk weet ik als gedragspsycholoog best dat patronen en gewoontes niet snel slijten. Ze geven houvast in het leven. Corporate antropoloog Danielle Braun schreef er zelfs een heel boek en meerdere artikelen over. Een bekend fenomeen in de politiewereld is bijvoorbeeld het gebruik van harde humor onder chirurgen, nodig om de heftige realiteit wat op afstand te houden. Een ander voorbeeld is de rationele toonzetting in de boardroom. Persoonlijke kwetsbaarheid tonen is veelal not done. En vergaderingen volgen altijd en eeuwig dezelfde agenda die het MT als een levenslijn langs productiecijfers, begrotingen, de marktsituatie en planningen leidt. Bij dit boardroom-voorbeeld kun je je afvragen of de gewoontes nog wel zo zinvol zijn. Want waar MT-leden mee worstelen bijvoorbeeld, wordt niet besproken. De vaste agenda en rationele (inhoudelijke) manier van omgang met elkaar staan openheid en verandering in de weg en dan is het wachten tot het escaleert.
Vaste rituelen in je organisatie verdienen aandacht.
Tijden veranderen en een kritische blik op de vaste gewoontes en patronen kan geen kwaad. Zijn ze nog steeds nodig? En is de vorm nog wel efficiënt of zou het ook anders kunnen?
Besluit je wat te veranderen, begin dan klein en geef het tijd. Voeg bijvoorbeeld één nieuw punt toe aan die eeuwenoude agenda (Wat vind je lastig?) en geef in de eerste paar vergaderingen zelf het goede voorbeeld. Je zult zien dat op een gegeven moment ook de andere MT-leden deze vraag durven te beantwoorden. En zo ontstaat langzaam maar zeker een nieuwe gewoonte.
Ook wij beseften op die mooie mei-middag dat veranderen in kleine stapjes oké is. Hopelijk pakken we met z’n allen minder vaak het vliegtuig dan voorheen. En dat wij ondertussen een beetje jaloers waren op al die ver-weg-vakanties, is ook niet erg. Maar we lieten het daar niet bij zitten. We zetten een tent op in de tuin, hielden met z’n vieren een tafeltennistoernooi en slingerden ’s avonds de barbecue aan. Aan het eind van de avond wisten we het zeker: een nieuwe weekendinvulling was geboren. Ik kan je vertellen, zelfs het geluid van onze klinkende wijnglazen klonk tevreden.
Wij zijn Buro Schuite